Dünya genelinde ülkeler astronomiye dolayısıyla uzay teknolojilerine önem vermektedirler. Özellikle 2009 Dünya Astronomi yılı ve sonrasında ülkemizde yapılan uzay alanındaki çalışmalar ve Türkiye Uzay Ajansının kurulması astronomi çalışmalarının önemini göstermektedir. Ülkemizde amatör olarak teleskoplar yapılmaya başlanmıştır ancak halen profesyonel olarak teleskop üretimi yapılamamaktadır.
Bu çalışma yerel ve yerli imkanlarla birincil aynasından optik tüpüne kadar özgün olarak tasarlanmış ve üretilmiştir. Tasarım aşamasında katı modelleme yazılımları kullanılmış, parça temininde ise CNC lazer ve 3-boyutlu yazıcı kullanılmıştır. Optik ve mekanik kısımları tamamlanan UMUT(Uzaktan Mobil Uygulamalı Teleskop) için akıllı telefonlarda kullanılmak üzere UMUT uygulaması geliştirilerek uzaktan kontrol bluetooth modülü ile sağlanmıştır. UMUT ile optik gözlem testleri ve yatay ve dikey mekanik hareket kontrolleri başarıyla tamamlanmıştır. Bununla birlikte yapılan ulusal ve uluslararası araştırmalarda UMUT’un tasarımı ve entegre edilen parçalarıyla benzerlerine göre yüzde 80 avantaj sağladığı gözlenmiştir. Ayrıca UMUT’un yazılımı açık kaynak kodlu olmakla birlikte donanımsal ve yazılımsal güncelleme ve geliştirilmeye açıktır. Özgünlüğü ve ekonomik yönüyle UMUT ülkemizdeki teleskop üretim çalışmalarına katkı sağlayacaktır.
Birincil Teleskop Aynası
Optik teleskopların en önemli kısımlarından birisi teleskop aynasıdır. Bir teleskop aynası iki silindirik cam parçası arasına dökülen aşındırıcı tozlar ve cam yüzeylerinin hareketi sayesinde oluşan sürtünme kuvveti kullanılarak yapılır.UMUT teleskobu için yapılan teorik hesaplamalarda 762 mm odak uzaklığını elde etmek için çukur aynanın derinliği 1,93 mm olarak belirlendi. Bu derinliğe ulaşmak üzere 20 saat kaba ve ince aşındırma ile 15 saat cilalama işlemi uygulandı. Bu işlemler yapılırken 30 dakika çalışma aralıklarıyla ayna yüzey testleri yapıldı. Yüzey testlerinde başarılı olan aynamız alüminyumla kaplandı.
Optik ve Hareket Mekanizması
Umut teleskobu için öncelikle atık su borusundan optik tüp temin edildi. Ülkemizde bulunamayan ayna tutucu mekanizması, ikincil ayna tutacağı ve örümcek mekanizması ile kundak parçaları bilgisayarda katı model olarak tasarlandı. Bu tasarımlar 3-boyutlu yazıcı ve CNC lazer kullanılarak filament ve kontraplaktan malzemelerden oluşturuldu.
Teleskopta bir cismin net görüntüsünün elde etmek için birincil ayna, ikincil ayna ve göz merceğinin doğru geometride hizalanması gerekmektedir. Optik elemanlarının hizalanmasından sonra teleskobun hareket edebilmesi için teleskop kundakları kullanılır.
Elektronik ve Mobil Uygulama
Optik ve mekanik sistemleri tamamlanmış teleskoplar elle kontrol edilir. UMUT teleskobunda kütle merkezi ve denge ayarı yapıldıktan sonra Arduino Uno elektronik karta hareket için ihtiyacımız olan kodları yazdık ve UMUT’un yatay ve dikey hareket etmesini sağladık. Elektronik sistemini kurduktan sonra Arduino Uno elektronik karta teleskobu uzaktan kontrol edebilmek için bluetooth modülü entegre ettik. UMUT ile haberleşebilmek üzere “UMUT” isimli mobil uygulama geliştirerek teleskobun hareketlerini ve motorlarının hassasiyetini uzaktan kontrollü olmasını sağladık.
