Geceleyin bazen sahilde yürürken, bazen işten ya da okuldan eve dönerken aniden gökyüzünde bir yıldız kayar. Önce bir kaç miligram adrenalin ve bir kaç milisaniyelik heyecan sonra eski alışkanlıkla içimizden bir dilek tutmak gelir. Büyük olasılıkla insanoğlu bu olaya gündelik yaşantısındaki deneyimlerden yola çıkarak bir açıklama getirmiştir. Çok önceleri yıldızların tıpkı havaya atılan bir odun ya da taş parçası gibi düştüğü sanılmıştır. Aslında bu olay uzaydaki devasa gök cisimlerinin hareketleri boyunca peşi sıra bıraktıkları irili ufaklı gök taşlarından kaynaklanmaktadır. Çoğunlukla mercimek ya da nohut tanesi büyüklüğündeki metal içerikli bu gök taşları yüksek hızlarda atmosfere girerek sürtünür ve sıcaklığı artarak ışık saçar.
Bulutsuz ve ışık kirliliğinin olmadığı karanlık bir yerde gece boyunca saatte ortalama 5 meteor görülebilir. Ancak yılın bazı günlerinde göktaşı yağmurları olur ve bu gök taşı yağmurlarında uygun gözlem koşulları altında gözlem yaparsak saatte 120 meteor görebiliriz. Her yıl aralık ayı ortasında gerçekleşen Geminid gök taşı yağmuru ve ocak ayının ilk haftasında gerçekleşen Quadrantid gök taşı yağmuru kış mevsiminin en yoğun gök taşı yağmurlarıdır. Üstelik bu iki gök taşı yağmuru hem Kuzey hemde Güney yarım küreden gözlemlenebilir.
Ayrıca saatte düşen gök taşı sayısı açısından yoğun olması gözlemciler için kaçırılmayacak bir fırsattır. Gök taşları Dünya atmosferine hangi takımyıldızı alanından giriyorlarsa o takımyıldızının ismiyle bilinir. Örnekse Geminid gök taşı yağmuru Gemini yani ikizler takımyıldızı bölgesinden atmosfere girdiği için bu isimle bilinir. Gök taşı yağmuru gözlemleri çıplak gözle yani dürbün ya da teleskop kullanmadan yapılır. Dilerseniz fotoğraf makinası ya da akıllı telefonlarınızdan gökyüzünün belirli bölgelerini uzun süreli pozlama yaparak gök taşının bıraktığı izi fotoğraflayabilirsiniz.
Geminid Göktaşı Yağmuru
Geminid gök taşı yağmuru 7-17 aralık tarihleri arasında gerçekleşecektir. Geminidler
13 aralık saat 21:00’dan sonra en yoğun sayıya ulaşacak sonraki günlerde gök taşı sayısı azalacaktır. Gözlem için gökyüzünde İkizler(Gemini) takımyıldızını bulmanız size kolaylık sağlayacaktır. Üstteki görselde Gemini takımyıldızını bulabilirsiniz.
Quadrantid Göktaşı Yağmuru
Quadrantid gök taşı yağmuru 28 aralık – 12 ocak tarihleri arasında gerçekleşecektir. Gök taşı yağmuru 4 ocakta en fazla sayıya ulaşacaktır. Gök taşlarının atmosfere en yoğun giriş yaptığı alan 4 ocak 02:30’dan sonra kuzey doğu ufkunda, Büyük Ayı(Ursa major) ve Küçük Ayı(Ursa Minör) takımyıldızlarının altındaki alandır.
Gök taşı yağmuru için öneriler
- Teleskop ya da dürbün kullanmanıza gerek yok. Meteorlar gökyüzünde geniş bir alanda çizgiler oluşturacağı için çıplak gözle gözlem yapmak en idealidir.
- Gözlem yapmak için gözlerinizi 15-20 dk karanlıkta dinlendirin. Beyaz ve mavi parlak ışık kaynaklarını gözlem sırasında kullanmayın. Alternatif olarak akıllı telefonlarınızı gece modunda kullanabilir ya da elektronik cihazlarınızın ekranını ve el fenerinizi kırmızı bir folyo ile kaplayabilirsiniz. Bunun için yarı saydam kırmızı defter kabı ve paket lastiği ya da selobant kullanabilirsiniz.
- Mümkün olduğu kadar az ışık kirliliği olan ve karanlık yer arayın. Ortam ne kadar karanlık olursa sönük meteorları görme şansınız artar. Yaşadığınız bölgedeki karanlık yerleri görmek için “www.lightpollutionmap.info” sayfasını kontrol edebilirsiniz.
- Meteorların fotoğraflarını çekmek için doğru bölgeye odaklanmak ve biraz şanslı olmanız gerekir. 10, 20 ve 30 saniyelik seri ve ISO 800 ya da 1600 değerinde pozlamalarla meteor yakalama şansınız arttırırsınız. Fotoğraf makinanız yok ise bazı uygulamalarla telefonlarınızı da kullanabilirsiniz. Mutlaka yanınızda tripot bulundurun.
- Kış koşullarındaki düşük sıcaklıklar ve gözlem süresi göz önünde bulundurulduğunda çok katmanlı giyinmek gerekebilir.
- Termos dolusu kahve ve çikolatanızı yanınıza almayı unutmayın.
2018 yılı gök taşı yağmur tarihleri
- Ocak: Quadrantid, 4 Ocak*
- Nisan: Lyrid, 25 Nisan*
- Ağustos: Perseid, 13 Ağustos*Ekim: Draconid, 8 Ekim*, Orionid, 20/21 Ekim*
- Kasım: Leonids, 17 Kasım*
- Aralık Geminid, 13 Aralık*, Ursid, 24 Aralık*
* Gök taşı yağmurunun en yoğun olduğu gündür.
Meteorlar yolunuzu aydınlatsın.
Özgür Türk
Kaynaklar:
Stellarium
earthsky.org
www.space.com
